Odszkodowanie z podatkiem

Andrzej Łopka - doradca podatkowy

Czy odszkodowanie otrzymane przez rolnika z tytułu szkód w plonach w wyniku wymiany linii niskiego napięcia, przechodzącej przez jego grunty powinno być opodatkowane podatkiem dochodowym ??

Stan faktyczny przedstawia się następująco: w maju 2010 roku spółka zajmująca się liniami przesyłowymi wymieniło odcinek linii niskiego napięcia, przebiegający nad polami uprawnymi rolnika. Na skutek prac rolnik poniósł straty w plonach bieżących, straty w plonach porekultywacyjnych oraz koszty samej rekultywacji.
Strony zawarły między sobą ugodę o wypłatę odszkodowania w wysokości 22.800 złotych. Wysokość odszkodowania ustalił rzeczoznawca majątkowy. Poszkodowany rolnik otrzymał powyższą kwotę w m-cu sierpniu, przelewem na swój rachunek bankowy a spółka w styczniu 2011 roku przysłała poszkodowanemu PIT-8C (informacja o przychodach z innych źródeł oraz niektórych dochodach z kapitałów pieniężnych).
W związku z tym powstaje pytanie czy dochód taki jest wolny od podatku czy też należy uiścić podatek.
Opierając się na gruncie przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, należy stwierdzić, że tego rodzaju odszkodowanie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym.
Sztandarowym przepisem, co w Polsce podlega opodatkowaniu jest art. 9 ust. 1 ustawy, który mówi, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku. Idąc dalej zacytuję art. 11 ust. 1: „Przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19 i art. 20 ust. 3, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.”.
Art. 21 ust. 1 pkt 3 mówi, że wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, z wyjątkiem:
a) określonych w prawie pracy odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę,
b) odpraw pieniężnych wypłacanych na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników,
c) odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia funkcjonariuszom pozostającym w stosunku służbowym,
d) odszkodowań przyznanych na podstawie przepisów o zakazie konkurencji,
e) odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą,
f) odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane według skali, o której mowa w art. 27 ust. 1, lub na zasadach, o których mowa w art. 30c,
g) odszkodowań wynikających z zawartych umów lub ugód innych niż ugody sądowe.
Aby zatem odszkodowanie mogło korzystać ze zwolnienia na podstawie tego przepisu, musi spełniać łącznie dwa warunki:
- jego wysokość lub zasady ustalania muszą wynikać z przepisów odrębnych ustaw
- podstawą jego przyznania nie może być zawarta poza sądem ugoda.
Nie uważam za zasadne ratowanie się treścią art. 21 ust. 1 pkt 120, który stanowi, że wolne od podatku są odszkodowania wypłacone, na podstawie wyroków sądowych i zawartych umów (ugód), posiadaczom gruntów wchodzących w skład gospodarstwa rolnego, z tytułu:
a) ustanowienia służebności gruntowej,
b) rekultywacji gruntów,
c) szkód powstałych w uprawach rolnych i drzewostanie
- w wyniku prowadzenia na tych gruntach, przez podmioty uprawnione na podstawie odrębnych przepisów, inwestycji dotyczących budowy infrastruktury przesyłowej ropy naftowej i produktów rafinacji ropy naftowej oraz budowy urządzeń infrastruktury technicznej, o których mowa w art. 143 ust. 2 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2004 r. Nr 261, poz. 2603, z późn. zm.).
Z kolei art. 143 ust. 2 wyżej przywołanej ustawy stanowi, że przez budowę urządzeń infrastruktury technicznej rozumie się budowę drogi oraz wybudowanie pod ziemią, na ziemi albo nad ziemią przewodów lub urządzeń wodociągowych, kanalizacyjnych, ciepłowniczych, elektrycznych, gazowych i telekomunikacyjnych.
W przedmiotowej sprawie szkopuł polega na tym, że wymiana istniejącej już linii energetycznej nie jest tożsama z budową.

Uznać zatem należy, że żaden z omawianych przepisów, dotyczących zwolnienia z podatku dochodowego nie może mieć zastosowania do tego rodzaju odszkodowania a poszkodowany rolnik powinien rozliczyć się z uzyskanej kwoty odszkodowania na zasadach ogólnych i opodatkować według skali podatkowej.